2
0
Rüzgar havanın hareketi ile oluşan meteolojik olaydır. Hava yer değiştirirken rüzgar meydana gelir. Rüzgarlar Yatay ve Dönen olarak ikiye ayrılırlar. Rüzgar Yönleri ve Beaufort Skalası başlıklı bu yazı umarız meraklısına fayda sağlar.
Yatay rüzgarlar havanın Yüksek Basınç (YB) ile, Alçak Basınç (AB) arasındaki yer değişimi esnasında meydana gelirler. Dönen rüzgarlar ise fırtına ve hortumlardır. Hava bulutun altında dünyanın dönüşüne ters dönerek oluşurlar.
Rüzgar Yönleri
Rüzgarların estikleri yönlere göre isimleri vardır. Açık denizde esen rüzgar gerçek rüzgardır. Rüzgar yönleri bize rüzgarın karakteristik özelliklerini verir. Pusuladan faydalanarak belirlediğimiz yönler bize barometre ve termometre ile birlikte hava tahmini yapmamıza yardımcı olur.
- Pusulada 000° de kerteriz alınan rüzgar: Yıldız
- Pusulada 045° de kerteriz alınan rüzgar: Poyraz
- Pusulada 090° de kerteriz alınan rüzgar: Gün Doğusu
- Pusulada 135° de kerteriz alınan rüzgar: Keşişleme
- Pusulada 180° de kerteriz alınan rüzgar: Kıble
- Pusulada 225° de kerteriz alınan rüzgar: Lodos
- Pusulada 270° de kerteriz alınan rüzgar: Gün Batısı
- Pusulada 315° de kerteriz alınan rüzgar: Karayel
Rüzgarı etkileyen Faktörler:
Rüzgara etki eden faktörler basıncın mesafeye göre değişimi , Coriolis Kuvveti , Sürtünme Kuvveti ve Merkez Kaç Kuvvetidir.
1-Basınç havayı Yüksek Basınç’tan Alçak Basınç’a doğru taşır ve basıncın mesafeye göre değişimini ne kadar hızlı ise rüzgarın şiddetininde o kadar artacağına işarettir.
Basınç gradyen büyüklüğünü görebilmek için bakmamız gerekenler şunlardır;
a: Barometre hızla inip çıkması ,
b: İzobarların sıklaşması ,
c: YB ile AB arasındaki basınç farkı 10 mb’den fazla ise AB‘ye yaklaştıkça Rüzgar kuvvetlenir.
Açık denizde gerçek rüzgara doğru yüzümüzü dönüp sağ kolumuzu açarız, sağ kolumuzun parmaklarını gösterdiği yerin 10° gerisi “Alçak Basınç” merkezini gösterir. Yada esen rüzgarın yönüne 100 eklediğimizde ise yine Alçak Basınç merkezini buluruz.
Örnek: Rüzgar 45° esiyorsa Alçak Basınç merkezi 145°‘dir. Seyir yaptığınız bölgede basıncın düşmesi rüzgarın şiddetleneceğine işarettir. Böyle durumlarda barometre yarım saatte(30dak) 1 kez mutlaka kontrol edilmelidir.
2- Coriolis Kuvveti: Dünyanın dönmesi sonucu oluşan ve havayı Kuzey Yarı Kürede (KYK) sağ, Güney Yarı Kürede (GYK) sola doğru saptıran kuvvettir.
3- Sürtünme Kuvveti: Rüzgarın yönü ve hızına etki eder.Bu durumda unutmamalıyız ki denizde sürtünme sıfıra yakındır bir başka deyiş ile “Denizin freni yoktur.”
4- Merkez kaç kuvveti: Dönme hareketi sonucu oluşan ve havayı merkezden dışarı doğru savuran kuvvettir.
Rüzgarın Özellikleri
Yön ve hızının birlikte söylenmesi Rüzgarın Şiddetidir. Sözel raporlarda pusula yönleri veya yerel isimleri kullanılır. Önce ana yön sonrasında ara yönü söylenir. Örnek NNW , SSE
Rüzgarların esme süresi ve esme sayısı ile rüzgarların frekansları belirlenir. Esme süresi kaç saat süreyle ve kaç kuvvet estiğidir. Esme sayısı bir mevkide hakim rüzgarın hangi yönden en fazla estiğidir birimi % olarak gösterilir.
Örnek oalrak İstanbul’da % 70 Poyraz eser.
Rüzgar ve rüzgarların oluşturduğu dalgalar geldiği yön ile isimlendirilir.
Rüzgarın esme hızı knot olarak söylenir.
Knot’un kuvvete çevrimi için: Kuvvet = knot’a 10 ekleyip 6‘ya böleriz.
Örnek : 20 knot hızla esen rüzgar için hesap yaparsak 20+10=30 30/6= 5 bu durumda 20 knot esen rüzgar 5 kuvvetinde havaya denk gelecektir.
Beaufort (Bofor) Rüzgar Skalası: Rüzgarın şiddeti , denizdeki dalga durumu ve dalga yüksekliğine göre yapılmış olan skaladır. Anonemetre icat edilmemişken İngiliz Amiral Sir Francis Beaufort tarafından bulunmuş, ve donanma gemilerinde kullanılmıştır. Günümüzde denizciler tarafından kullanılmaktadır.
| Bofor | Rüzgar Hızı | Dalga Yüksekliği | Belirtileri | Rüzgar Hızı Knot |
| 0 | Sakin | 0m | Deniz düzdür | 1 |
| 1 | Hafif Esinti |
0.2m | Su üstünde hafif , buruşmalar oluşur. | 1 – 3 |
| 2 | Hafif Rüzgar | 0.2 – 0.5m | Küçük dalgacıklar belirginleşir | 4 – 6 |
| 3 | Hafif Rüzgar | 05 – 1m | Dalgaların tepesinde köpükler belirginleşir | 7 – 10 |
| 4 | Mutedil Rüzgar | 1 – 2m | Köpükler sıklaşır, Dalgalar genişler | 11 – 16 |
| 5 | Sert Rüzgar |
2 – 3m | Beyaz köpükler artar | 17 – 21 |
| 6 | Kuvvetli Rüzgar | 3 – 4m | Dalgalar büyümeye başlar | 22 – 27 |
| 7 | Kuvvetli Rüzgar | 4 – 5.5m | Köpükler rüzgar yönünde uçuşur. | 28 – 33 |
| 8 | Fırtına | 5.5-7.5m | Dalgalar genişler ve köpükler iz bırakır. | 34 – 40 |
| 9 | Kuvvetli Fırtına | 7 – 10m | Büyük dalgalar iyice ortaya çıkar | 41 – 47 |
| 10 | Ağır Fırtına | 9 – 12.5m | Yüksek dalgalar birbiri üzerine kırılır | 48 – 55 |
| 11 | Çok Şiddetli Fırtına |
11 – 16m | Çok yüksek dalgalar oluşur, görüş azalır | 56 – 63 |
| 12 | Orkan | 15m ve fazlası | Deniz beyaza bürünür | 64 |
Anemometre
Rüzgarı teknelerde hangi yönden ve kaç şiddetinde estiğini gösteren cihazlardır. Tekne/gemi direklerinin tepesine monte edilen sabit anemometre ile el de kullanılan portatif anemometreler piyasada mevcuttur.
Sinoptik Haritalar
Meteorolojik bilgileri içeren ve her gün güncellenen haritalarda anlık Basınç alanlarını , İzobarları , Rüzgar şiddeti ve Rüzgar yönünü belirten haritalardır. Rüzgar şiddeti knot cinsinden verilir.
Windguru, Weatherforcast ve Poseidon genel olarak hava durumu bilgileri almada tercih edilen sitelerdir.
Çok teşekkürler elinize sağlık.